9. WAAROM IS BRUSSEL TWEETALIG ALS ER MAAR EEN KLEINE MINDERHEID NEDERLANDSTALIGEN WOONT?

 

HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST

De negentien  Brusselse gemeenten vormen samen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Brussel-stad is één van die negentien gemeenten en is tevens de hoofdstad van Vlaanderen en België. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is, sinds de indeling van ons land in taalgebieden, officieel tweetalig. Toch ligt Brussel ingesloten in Vlaanderen, waar het ook de hoofdstad van is.
(kaartje Brussel)
Door van Brussel de hoofdstad van Vlaanderen te maken en er ook de Vlaamse regering, het Vlaams Parlement en de administratie te vestigen, heeft Vlaanderen ervoor gekozen de nauwe band tussen Vlaanderen en Brussel te benadrukken. Brussel is echter ook de hoofdstad van België en van Europa en is daardoor uitgegroeid tot een multiculturele wereldstad. Van de meer dan 1 miljoen inwoners is dertig procent niet-Belg. Brussel is officieel tweetalig maar in de praktijk is de stad al lang meertalig. Het is evident dat de Vlaamse minderheid (en ook de honderdduizenden pendelaars die dagelijks vanuit Vlaanderen naar Brussel komen) er in haar eigen taal moet terecht kunnen. De vele buitenlanders die in Brussel wonen, kunnen dat niet, ook niet in het Engels, en dat wekt soms wrevel op. De verklaring is deels historisch, deels politiek.

VAN EEN NEDERLANDSTALIGE NAAR EEN MEERTALIGE STAD

Historisch gezien is Brussel een Nederlandstalige stad. Van bij zijn ontstaan, in de tiende eeuw, tot de achttiende eeuw was Brussel zelfs een bijna uitsluitend Nederlandstalige stad. In de negentiende eeuw, na de onafhankelijkheid van België, veranderden de taalverhoudingen. Doordat België Frans als officiële taal koos, ging het Frans het openbare leven domineren en werd het de taal van het gerecht, de administratie, het leger, de cultuur en de media. Als taal van de politieke en economische elite groeide het Frans uit tot een statussymbool.
Als kersverse hoofdstad kende Brussel een bevolkingsexplosie. In 1830 had Brussel 50.000 inwoners. In 1875 waren dat er al 250.000 en in 1914 750.000.  Als politiek, financieel en economisch centrum kreeg Brussel een Franssprekende boven- en middenlaag. Lager en middelbaar onderwijs kon men enkel in het Frans volgen zodat het Frans geleidelijk ook in de lagere sociale klassen binnen sijpelde. De vele inwijkelingen, de meesten van hen uit Vlaanderen, moesten noodgedwongen Frans spreken, wilden ze kans maken hogerop te geraken. De verfransing van Brussel zette zich daardoor snel voort.

OFFICIEEL TWEETALIG

Wanneer België in 1962 in vier taalgebieden werd ingedeeld, werd Brussel officieel tweetalig. Het tweetalige gebied bleef beperkt tot de negentien gemeenten, die al de agglomeratie Brussel vormden. In 1989 werden de grenzen van Brussel en het tweetalig statuut ervan nog eens bekrachtigd. Dat gebeurde overigens met een bijzondere parlementaire meerderheid. In de beide kamers van het federale parlement keurde twee derde van de parlementsleden de wet goed met een meerderheid in zowel de Nederlandstalige als in de Franstalige taalgroep. Doordat de Vlamingen in Brussel een minderheid zijn, is ook hun politieke vertegenwoordiging in Brussel dat. Vandaag hebben de Vlamingen een gegarandeerde vertegenwoordiging in het Brussels Parlement. Wanneer een Brusselse gemeente een Vlaamse schepen benoemt, krijgt ze extra financiële middelen.

ENGELS ALS VIERDE LANDSTAAL?

Door het grote aantal anderstaligen opperen sommigen de idee om Engels in te voeren als vierde landstaal. Zo kunnen de vele internationale inwoners  in Brussel in het Engels terecht. Misschien lijkt dit voor de internationale gemeenschap wenselijk, toch lijkt dit praktisch en politiek niet haalbaar. Vandaag worstelen Brussel en zijn overheidsdiensten immers al met het tweetalig statuut.